ઇન્ડો એશિયન ન્યૂઝ સર્વિસ (આઈએએનએસ)ના નિવેદિતા ખાંડેકરના 18મી જાન્યુઆરી 2022ની તારીખના અહેવાલ મુજબ, તાજેતરમાં કરવામાં આવેલા વ્યાપાર કરારના ભાગરૂપે, અમેરિકામાંથી ડુક્કરનું માંસ આયાત કરવા સામે ઘણાબધાં હિતધારકોએ વિવિધ કારણોસર વાંધો ઉઠાવ્યો છે, જેમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ વાંધો એ છે કે દેશમાં જીએમ ફૂડનો છૂપી રીતે પ્રવેશ થઈ રહ્યો છે.
આ અહેવાલ ટાઇમ્સ ઓફ ઇન્ડિયા, ધી ઇકોનોમિક ટાઇમ્સ, ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ, પાયોનિયર અને હિન્દુસ્તાન ટાઇમ્સ જેવા વિવિધ અખબારો દ્વારા પણ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો હતો. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે ગયા અઠવાડિયે કરવામાં આવેલા સુધારેલા ભારત-યુએસ વ્યાપાર કરારના ભાગ રૂપે, ભારત ભારતીય કેરી અને દાડમની નિકાસની બદલીમાં યુએસમાંથી ડુક્કરનું માંસ અને આલ્ફાલ્ફા ઘાસની આયાત કરવા સંમત થયુ છે. ભારતે જીનેટિકલી મોડિફાઇડ (જીએમ) ખોરાક (જેમાં જીવ નથી) અથવા જીએમઓને હજુ સુધી અધિકૃત રીતે મંજૂરી આપી નથી. ‘કોઅલિશન ફોર અ જીએમ-ફ્રી ઇન્ડિયા’ના કવિતા કુરુગંતી તેને લગભગ ગુપ્ત રીતે જીએમને આહાર શૃંખલામાં લાવવાનો પ્રયાસ કહે છે. જીએમ રાઈ અને બીટી રીંગણને અટકાવી દેવામાં આવ્યા તેની કંપનીઓને જાણ થયા પછી જીએમ ફૂડ અને જીએમઓને આગળ વધારવાનો આ પ્રયાસ લાગે છે. અમેરિકામાં આલ્ફાલ્ફા ઘાસ સહિત તમામ પશુ આહાર જીએમ છે એમ તેમણે કહ્યું હતું. ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરથી નવેમ્બરની વચ્ચે આપણે સોયા મીલની આયાત કરી હતી. યુએસમાં તમામ સોયા, તમામ મકાઈ અને તમામ કપાસ જીએમ છે. કાર્યકર્તાએ એક પ્રક્રિયાગત મુદ્દાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો જેમાં પર્યાવરણ, વન અને જળવાયુ પરિવર્તન મંત્રાલય (MoEF & CC)માં જિનેટિક એન્જિનિયરિંગ અપ્રેઝલ કમિટી (GEAC)એ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે અરજીઓ આવશે ત્યારે તે મત્સ્ય, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલય હેઠળના પશુપાલન અને ડેરી (DAHD) વિભાગ સાથે મસલત કરશે. આપણી આહાર શૃંખલામાં આના પ્રવેશની અસરને કોઈ ચકાસી રહ્યું નથી. કાયદાની રીતે, તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કે પદાર્થ અને ઉત્પાદનો બંનેને GEAC દ્વારા તપાસવામાં આવે છે. આ અંગે પહેલેથી જ કેસ ચાલી રહ્યો છે.
જીએમ હોય કે જીએમ ના હોય એ માત્ર એક પાસું છે. ડુક્કરની આયાત ડરાવી શકે છે. કારણ કે અમેરિકી ખેડૂતો કે ઉદ્યોગો પાસે જીનેટિકલી મોડિફાઇડ છે. અને તેથી, બધી ગુણવત્તાઓનું કોઈ મૂલ્ય નથી અને તે નિરર્થક છે. ભારતમાં 100-કિલોના ડુક્કરનો ઉછેર 7-8 મહિનામાં થાય છે તેની સરખામણીમાં યુએસમાં માત્ર છ મહિનામાં 140 કિલોગ્રામનું ડુક્કર ઉછેરવામાં આવે છે. તે ત્યાં ઔદ્યોગિક ધોરણે કરવામાં આવે છે. આપણે તેમની સાથે સ્પર્ધા કરી શકીએ જ નહિ. અમેરિકા આપણા બજારને સસ્તા ઉત્પાદનોથી છલકાવી શકે છે અને તે નુકસાન કરી શકે છે. નોર્થ-ઇસ્ટ એસોસિએશને આ મુદ્દે સરકારને પત્ર લખવાનું અને અખિલ ભારત સંગઠન રચવા આવા અન્ય લોકો સુધી પહોંચવાનું નક્કી કર્યું છે, જેથી તેઓ સામૂહિક રીતે ખતરા સામે લડી શકે. અન્ય એક હિતધારકે ડુક્કરનું માંસ અને ડુક્કરના માંસના ઉત્પાદનો દ્વારા આરોગ્ય પરની અસર વિશે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. વનસ્પતિ આધારિત ખોરાકને પ્રોત્સાહન આપતી એક એનજીઓ, જીવ ભાવનાએ પણ વડાપ્રધાનને લખેલા પત્રમાં ભારત સરકારનો વિરોધ કર્યો છે. એવું પણ કહેવાય છે કે કેરી અને દાડમની નિકાસ કરીને ડુક્કરનું માંસ અને ડુક્કરના માંસના ઉત્પાદનોની આયાત કરવી એ અમૃતની નિકાસ અને ઝેરની આયાત કરવા જેવું છે.
આ ઉત્પાદનોની આયાત કરવી એ તેના વપરાશને વધારવાનું પ્રોત્સાહન આપવા સમાન છે, જે વિશ્વભરના સૌથી પ્રતિષ્ઠિત આરોગ્ય વ્યાવસાયિકોની ભલામણોથી વિપરીત નિર્ણય છે. હજુ થોડા વર્ષો પહેલાં, ડબ્લ્યુએચઓએ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું હતું કે પ્રોસેસ્ડ મીટ (જેમ કે બેકન, હેમ, સોસેજ) કેન્સર પેદા કરે છે અને તેને ટાળવું જોઈએ. તેણે એવું પણ કહ્યું હતું કે પ્રોસેસ કર્યા વિનાના ડુક્કરના માંસનો વપરાશ પણ તેમાં સંતૃપ્ત ચરબી અને કોલેસ્ટ્રોલ (જે હૃદય રોગ, કેન્સર, સ્થૂળતા અને અન્ય દીર્ઘકાલીન રોગો સાથે સીધી રીતે સંકળાયેલા છે), એન્ટિ-બાયોટિક્સ (જે માણસોમાં એન્ટિબાયોટિક પ્રતિકારકતા સાથે સીધો સંબંધ ધરાવે છે), કેટલાક પરોપજીવીઓ અને વાયરસ, અને એવા બધાંના વધુ પ્રમાણના કારણે માનવ સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. તમે તેને કેવી રીતે જુઓ છો તે મહત્વનું નથી, ડુક્કરનું માંસ અને ડુક્કરના માંસના ઉત્પાદનો માનવ સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી છે અને તેમને સંપૂર્ણપણે ટાળવા જોઈએ.
યોગાનુયોગ, ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (FSSAI)એ 15 નવેમ્બરે જીએમ ફૂડ્સ પરના મુસદ્દા નિયમો બહાર પાડ્યા હતા, જેને પણ નાગરિક સમાજના જૂથોએ પાછલા દરવાજાથી જીએમ ફૂડ્સ લાવવાના ષડયંત્ર તરીકે ગણાવ્યા હતા. એપ્રિલ 2016થી, જીએમ ખોરાકનો મુદ્દો પર્યાવરણ, વન અને જળવાયુ પરિવર્તન મંત્રાલય (MoEF & CC)ની જિનેટિક એન્જિનિયરિંગ અપ્રેઝલ કમિટી (GEAC) અને આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય (MoH & FW) હેઠળના FSSAI વચ્ચે વાસ્તવમાં અનિયંત્રિત રાખવામાં આવ્યો હતો.
જીએમ ફૂડ પરના અહેવાલનો સારાંશ-ટિપ્પણીઓ:
જિનેટિકલી મોડીફાઇડ ખોરાક અથવા શાકભાજીઓ અને ફળોનો હંમેશા ખેડૂતો અને હરિયાળી કાર્યકરો દ્વારા વિરોધ કરવામાં આવ્યો છે. તે જાણીતી હકીકત છે કે જિનેટિકલી મોડીફાઇડ ખોરાકના ઉત્પાદનો આરોગ્ય, અર્થતંત્ર, પરિસ્થિતિવિજ્ઞાન અને પર્યાવરણ માટે યોગ્ય નથી. ભારતમાં સરકારનો નિર્ણય અને આ કોઈ નવો મામલો નથી, જૂનો ઇતિહાસ છે કે યુરોપિયન દેશોની ફેંકી દેવાયેલી તમામ ચીજવસ્તુઓને ભારત દ્વારા સ્વીકારવામાં આવે છે. વર્ષ 2000 દરમિયાન, પર્યાવરણવાદીઓ અને પશુ કલ્યાણ કાર્યકર્તાઓ દ્વારા આ જ વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો, પશુઓને લગતા વૃદ્ધિ અંત:સ્ત્રાવોના ઉત્પાદન અને કીટને સ્વીકારવામાં આવ્યા હતા અને પછીથી, જનતાના વિરોધ પછી ઓર્ડરને રદ કરવામાં આવ્યો હતો. ખૂબ આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે એક બાજુ ભારત સરકાર ઓર્ગેનિક ખેતી અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણને પ્રોત્સાહન આપે છે, તો બીજી બાજુ, યુએસમાંથી નકામી અને અસુરક્ષિત વસ્તુઓની આયાત કરે છે. સરકારના નિર્ણય સામે પત્રો લખીને, રજૂઆતોની પરિષદ કરીને, માધ્યમોમાં લેખો લખીને અને વર્કશોપ સેમિનારો, મીટિંગ્સ દ્વારા લોકોને લઈ જઈને વ્યાપકપણે વિરોધ કરવાના નિર્ણયને સમર્થન કરો. તમામ નવી ટેક્નોલોજીઓ, જાણીતા અને અજાણ્યા બંને પ્રકારના જોખમો પણ ઊભા કરે છે. જીએમ ખોરાક અને પાકોની આસપાસના વિવાદો અને જાહેર ચિંતાઓ સામાન્ય રીતે માનવ અને પર્યાવરણીય સલામતી, લેબલિંગ અને ગ્રાહક પસંદગી, બૌદ્ધિક સંપદા અધિકારો, નીતિશાસ્ત્ર, ખોરાક સુરક્ષા, ગરીબીમાં ઘટાડો અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. જનીનના મેનીપ્યુલેશન પરની આ નવી ટેક્નોલોજીથી મા કુદરત સાથે ચેડાં થવાના જોખમો કયા છે, પર્યાવરણ પર તેની શું અસરો થશે? આરોગ્યની ચિંતાઓ શું છે અને શું રિકોમ્બિનન્ટ ટેક્નોલોજી ખરેખર ફાયદાકારક છે કે કેમ તેના વિશે ગ્રાહકોએ જાગૃત રહેવું જોઈએ. અમુક જીએમ ખોરાકથી પ્રાણીઓની ઝેરી અસરના અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે તેઓ ઘણા અંગો અને સિસ્ટમોને ઝેરી અસર કરી શકે છે. જીએમ ખોરાક સાથેના મોટાભાગના અભ્યાસોના પરિણામો સૂચવે છે કે તેઓ કેટલીક સામાન્ય ઝેરી અસરો જેમ કે યકૃત, સ્વાદુપિંડ, મૂત્રપિંડ અથવા પ્રજનનને લગતી અસરોનું કારણ બની શકે છે અને હેમેટોલોજિકલ, બાયોકેમિકલ અને ઇમ્યુનોલોજિક પરિમાણોને બદલી શકે છે. મેડિકલ ન્યુઝ ટુડે અનુસાર, જીનેટિકલી મોડિફાઇડ ખોરાકથી વનસ્પતિ પર્યાવરણીય હાનિ, લાંબા ગાળાના માનવ અભ્યાસનો અભાવ અને માણસોને સૌથી નોંધપાત્ર જીએમઓ જોખમોમાં જીએમ સંબંધિત પાકોમાં એલર્જના સંભવિત વિકાસ અને જીએમ પાકોમાંથી ઝેરીલી અસર છે. ટૂંકમાં, અમે સરકારને તેમની જીએમ ખાદ્ય વસ્તુઓ અને ઉત્પાદનોની આયાત રોકવા માટે પત્ર લખી શકીએ છીએ જે ભારતીય નાગરિકો અને ભારતીય પર્યાવરણ માટે યોગ્ય નથી, ખાસ કરીને ખેડૂતો માટે કે જેઓ કુદરતી ખેતી અથવા ઝીરો બજેટ ફાર્મિંગ અથવા સજીવ ખેતી માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે.
References:
- https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay?newsID=916748
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3791249/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18989835/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-is-gmo#health-benefits
- https://sphweb.bumc.bu.edu/otlt/mph-modules/ph/gmos/gmos_print.htm
-ગિરીશભાઈ શાહ (મો.9820020976)
