ભારતીય સંસ્કૃતિ તહેવારો અને ઉત્સવોની સંસ્કૃતિ છે, જે સમાજમાં ગતિશીલતા અને નવા જીવનની ભાવના આપે છે. ઉજવણી ઉત્સાહ, આનંદ અને પ્રેમ બનાવે છે અને પ્રેમ એ પ્રભુ સુધી પહોંચવાનો સૌથી સરળ રસ્તો છે. તહેવારો ઉત્સવો હેતુહીન નથી હોતા, તે કોઈ ઘટના, વાર્તા સાથે સમાજમાં પવિત્ર સંદેશ આપવાનું કામ કરે છે. જો કે ભારત દેશ દરેક દિવસ કોઈને કોઈ ઉત્સવ, જન્મદિવસ, પુણ્યતિથિ કે ઈતિહાસની વિવિધ ઘટનાઓનો સાક્ષી હોય છે, તેમ છતાં કેટલાક તહેવારો સમાજમાં પરંપરા પ્રમાણે કુદરતી અને સ્વાભાવિક રીતે ચાલી રહ્યા છે. ભારતીય સંસ્કૃતિ એ ગાય-સંસ્કૃતિનું એક સ્વરૂપ છે, વિવિધ તહેવારો પર ગાયને યાદ કરીને પૂજા કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. ગોપાષ્ટમી મહાપર્વ તેમાંથી એક છે. આ પવિત્ર દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ પ્રથમ વખત ઉઘાડપગું વનમાં ગાયો ચરાવા ગયા હતા.યશોદાએ પોતાના પ્રિય કૃષ્ણને તે જ દિવસે લાકડીઓ અને કાળા કમળ ભેટમાં આપીને ગાય-ચરણ માટે વનમાં મોકલ્યા હતા, તે દિવસથી તેમના હાથમાં સંકલ્પ સૂત્ર ચડાવેલું છે અને ત્યારથી જ તેઓ ગોપાલ તરીકે ઓળખાયા. આ દિવસ ગોપાની અષ્ટમી તિથિ છે એટલે કે કારતક શુક્લ પક્ષની અષ્ટમી તિથિને ગોપાષ્ટમી કહેવામાં આવે છે. કાર્તિક શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદાથી સપ્તમી તિથિ સુધી, ગોવર્ધન પર્વત ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા ઉપાડવામાં આવ્યો હતો અને ગોવાળોએ ભગવાન કૃષ્ણના ઇન્દ્ર સાથે સંઘર્ષમા મદદ કરી હતી , જે આ વાર્તાનો સાર છે.

ગોવર્ધનનું મહત્વ એટલે કે ગૌવંશની વૃદ્ધિ અને ગાયના છાણ + સંપત્તિનું મહત્વ આ દિવસે સમાજમાં સ્થાપિત થયું હતું. આ મુશ્કેલ કાર્ય શ્રી કૃષ્ણ સહિત ગ્વાલ બાલ સમાજ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું . જેથી ગાયના છાણ બનાવી ગોવર્ધનજીની સમાજમાં પૂજા કરવા માટે તંદુરસ્ત ગાય આધારિત ખેતીનો સંકલ્પ આ દિવસે લેવામા આવે છે. ગોપાષ્ટમીના દિવસે વહેલી સવારે ગાય અને વાછરડાની પૂજા કરવાનો રિવાજ છે. ગૌમાતાને સ્નાન કરાવી તેમના અંગો પર મહેંદી અને હલ્દી લગાડવામાં આવે છે. ગોળ, જલેબી અને વસ્ત્ર દ્વારા ગૌવંશની પૂજા કરવામાં આવે છે. આરતી ઉતારવામાં આવે છે. અને ગૌ ગ્રાસ ખવડાવવામાં આવે છે. તેમની પરિક્રમા કરવમાં આવે છે.

વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણથી ગાય-બોવાઈન્સના સંદર્ભમાં નીચેના મહત્વના મુદ્દાઓ છે:

• વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો દર્શાવે છે કે ગાયમાં ઘણી સકારાત્મક ઉર્જા હોય છે.
• ગાયની પીઠ પર કરોડરજ્જુમાં સ્થિત સૂર્યકેતુ ચેતા હાનિકારક કિરણોત્સર્ગને અવરોધે છે.
• પર્યાવરણને સ્વચ્છ બનાવે છે. આ સૂર્યકેતુ નાડી તમામ રોગોનો નાશ કરનાર છે, તમામ ઝેરનો નાશ કરનાર છે.

સૂર્યકેતુ સૂર્યના કિરણોમાંથી નીકળતી ઊર્જાને શોષી શકતો નથી, જે સોનું ઉત્પન્ન કરે છે.તે સીધું ગાયના દૂધ અને પેશાબમાં જોવા મળે છે. તેથી જ ગાયનું દૂધ અને પેશાબ આછા પીળા રંગના હોય છે. આ પીળાશ કેરોટીન તત્વને કારણે છે, જે કેન્સર અને અન્ય રોગો સામે રક્ષણ આપે છે.

• આ સોનું ગાયના છાણ દ્વારા ખેતરોમાં પ્રવેશે છે, તેથી જ તેને ‘ગોમય વસતે લક્ષ્મી’  કહેવામાં આવે છે.
• કાળા રંગની ગાયનું દૂધ દ્રવ્ય સંબંધિત રોગોના નિવારણમાં મદદરૂપ છે. પીળા રંગનું ગાયનું દૂધ પિત્ત અને સંધિવાને મટાડે છે.
• ગાયના છાણમાં વિટામિન B-12 ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. ગાયના છાણને બાળવાથી જંતુઓ અને મચ્છરોનો નાશ થાય છે.
• રશિયામાં ગાયના ઘીથી હવન પર વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો કરવામાં આવ્યા છે. એક તોલા (10 ગ્રામ) ગાયના ઘી સાથે યજ્ઞ કરવાથી એક ટન ઓક્સિજન ઉત્પન્ન થાય છે.
• એક ગ્રામ ગાયના છાણમાં ઓછામાં ઓછા 300 કરોડ બેક્ટેરિયા હોય છે, આ બેક્ટેરિયા ખેતરોની જમીનને ફળદ્રુપ બનાવે છે. ગાયના છાણમાંથી બનેલું ભારતીય ખાતર એ ખેતી માટે સૌથી યોગ્ય માધ્યમ છે. ગાયના છાણને અમૃત સમાન ગણવામાં આવે છે.
• ગાયના છાણ, ગૌમૂત્ર, લીમડો, ધતુરા, અળકના પાન વગેરેને ભેળવીને બનાવેલ દ્રાવણોમાંથી ખેતરોને કોઈપણ પ્રકારના જીવજંતુઓથી બચાવી શકાય છે.
• ભારતે ગૌમૂત્રની એન્ટિ-કાર્સિનોજેનિક અસરો પર યુએસ પેટન્ટ મેળવી છે. અત્યાર સુધીમાં આવી 6 પેટન્ટ મળી ચૂકી છે.
• ગાય એકમાત્ર એવું પ્રાણી છે જેની દરેક વસ્તુ દરેકની સેવામાં ઉપયોગી છે, ગાયના ગોબર સિવાય ગાયનું દૂધ, મૂત્ર, ગોબર, ઘી, દહીં, છાશ, માખણ વગેરે બધું ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
• ગૌમૂત્ર અને છાણ પાક માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. ગાયના છાણ અને ગૌમૂત્રના ઉપયોગ માટે સંશોધન કેન્દ્રો ખોલી શકાય છે, કારણ કે આમાં રાસાયણિક ખાતરોની ખરાબ અસરો વિના કૃષિ ઉત્પાદન વધારવાની અપાર ક્ષમતા છે.
• આ બેક્ટેરિયા અન્ય ઘણા જટિલ રોગોમાં પણ ફાયદાકારક છે. ગૌમૂત્ર તેની આસપાસના વાતાવરણને પણ શુદ્ધ રાખે છે. ખર્ચ, ઓછી ઉપજ, વધુ સલામત ઉત્પાદનો, આરોગ્ય વધારનારા ,ખેતીમાં રાસાયણિક ખાતરોની અને જંતુનાશકોને બદલે ગાયના છાણનો ઉપયોગ કરવાથી જ્યાં જમીનની ફળદ્રુપતા જળવાઈ રહે છે, ત્યાં ઉત્પાદન પણ વધુ થાય છે.
• મિતલ ખેતાણી (૯૮૨૪૨૨૧૯૯૯)